АНУ-ын Калифорниа мужийн Лос Анжелес болон Вашингтон мужийн Сиэтл хотноо 5 дугаар сарын 22-с 27-ны өдрүүдэд ЗТХЯ-ны Бодлого, төлөвлөлтийн газрын даргын үүргийг түр орлон гүйцэтгэч, Стандарт, норм, нормативын хэлтсийн дарга Ж.Сэрээтэр, МИАТ ТӨХК-ийн Нислэг, үйлдвэрлэл эрхэлсэн Тэргүүн дэд захирал Н.Ганболд, МИАТ ТӨХК-ийн Агаарын хөлгийн засвар үйлчилгээний газар /АХЗҮГ/-ын Инженерингийн хэлтсийн дарга С.Пүрэвсүрэн нартай МИАТ ТӨХК-ийн АНУ-руу шууд нислэг үйлдэх бэлтгэл ажлын хүрээнд АНУ-ын Холбооны агаарын тээврийн удирдах газрын CAT 1 гэрчилгээжилт, тус компанийн АХЗҮГ-ыг Холбооны агаарын тээврийн удирдах газрын Дүрэм 145-р гэрчилгээжих болон Boeing компаниас 2019 оны 5 дугаар сард хүлээн авах байсан нэг В737 МАХ 8 агаарын хөлөгтэй танилцан Boeing компанийн төлөөлөгчидтэй тус агаарын хөлөгтэй холбоотой асуудлуудаар уулзалт зохион байгуулж ажиллав.НЭГ. МИАТ ТӨХК-ийн АХЗҮГ-ыг FAA-145 дүрмийн дагуу гэрчилгээжих өргөдлийн өмнөх уулзалтыг хийж гэрчилгээжих өргөдлийг гаргав.МИАТ ХК-ийн АХЗҮГ FAA-гийн дүрэм 145-р гэрчилгээжих өргөдөлийн өмнөх, өргөдөл гаргах уулзалтыг АНУ-ын FAA-ийн Лос Анжелес хот дахь бүсийн офисд , 2019 оны 05 дугар сарын 23-ны өглөөний 10 цагт хийв. Уулзалтанд FAA-ын Нислэгийн Стандартын газрын менежер Alton K. Clark, FAA-ын Нислэгийн Стандартын газрын Өргөдөл хүлээн авагч менежер Mark Ayemin, FAA-ын Нислэгийн Стандартын газрын Олон улсын агаарын тээврийн аюулгүй ажиллагааны байцаагч Paul Thoren, Boeing компанийн Системийн аюулгүй ажиллагаа, удирдах байгууллагуудын харилцаа хариуцсан ажилтан Michael Mock нар оролцов.Уулзалтын эхэнд МИАТ ТӨХК-ийн дэд захирал Н.Ганболд МИАТ ТӨХК-ийн нислэгийн үйл ажиллагаа, техникийн үйл ажиллагаа, түүндээ Агаарын хөлгийн засвар үйлчилгээний газар /АХЗҮГ/-ын агаарын хөлгийн хүнд хэлбэрийн үйлчилгээний талаар дэлгэрэнгүй танилцуулыг хийж FAA-ын өргөдөл гаргах маягтын дагуу дүрэм 145-р гэрчилгээжих өргөдөл, МИАТ ТӨХК-ийн Гүйцэтгэх захирлын гэрчилгээжих тухай албан хүсэлтийн хамтаар гардуулав.ЗТХЯ-ны Бодлого, төлөвлөлтийн газрын даргын үүргийг түр орлон гүйцэтгэч, Стандарт, норм, нормативын хэлтсийн дарга дарга Ж.Сэрээтэр МИАТ компани бол Монголын иргэний агаарын тээврийн ууган компани бөгөөд төр түүний хувьцааг 100 хувь эзэмшдэг, компанийн хөгжлийн асуудалд төрийн зүгээс ихээхэн анхаарал хандуулж ажилладаг ба МИАТ компанийн үйл ажиллагааг тэлэх, АХЗҮГ-ын хүнд хэлбэрийн засвар үйлчилгээний ажиллагааг өргөжүүлэх, цаашид онгоц угсрах чиглэлд үйл ажиллагааг нь нэмэгдүүлэн, боловсон хүчний мэргэжлийн бэлтгэлийг хөгжүүлэх талаар анхаарч ажилладаг бөгөөд гаргаж байгаа хүсэлтийг дэмжиж энэхүү уулзалтанд оролцож байгаа талаар мэдэгдсэн.Мөн ИНЕГ-ын зүгээс төрөөс баримталж байгаа бодлогын дагуу Монгол улсаас АНУ-руу шууд нислэг нээх талаар олон арга хэмжээг авч ажиллаж байгаа бөгөөд үүнтэй холбогдуулан ИНЕГ АНУ-ын FAA-тай Гадаадын иргэний нисэхийн үйл ажиллагаанд АНУ-ын зүгээс тавигддаг шаардлагын дагуу FAA-ын Олон улсын агаарын тээврийн аюулгүй ажиллагааны аудит хөтөлбөр IASA /International Aviation Safety Assessment program/ аудитад хамрагдан CAT 1 гэрчилгээ авах талаар хамтран ажиллаж байгаа бөгөөд аудитыг амжилттай хийлгэж ажиллахын тулд FAA-тай Техникийн туслалцаа, техникийн урьдчилсан үзлэг хийхээр бэлтгэж байгаа талаар танилцуулав.FAA-ын Нислэгийн стандартын газрын менежер Alton K. Clark МИАТ ТӨХК-ийн АХЗҮГ-ын үйл ажиллагаа, түүндээ хүнд хэлбэрийн засвар үйлчилгээний өөр ямар улсын гэрчилгээ эзэмшдэг, мэргэжлийн боловсон хүчний тоо, тэдгээрийн эзэмшдэг гэрчилгээ, яагаад АНУ-ын FAA-ын техникийн засвар үйлчилгээний гэрчилгээ авах өргөдөл гаргах болсон талаар асуулт асууж түүндээ хариултуудыг авсан.Уулзалтын төгсгөлд FAA-ын Нислэгийн стандартын газрын менежер Alton K. Clark уг аудит шалгалтыг түргэн хугацаанд хийж гэрчилгээжих хүсэлтийг нааштайгаар шийдвэрлэхийн тулд өргөдөл гаргагч тал хамтран ажиллахыг чухалыг дурьдаад зарим тохиолдолд өргөдөл гаргагч тал идэвхгүй байр сууртай болбол хүсэлтийг цуцалдаг тухай сануулан ойрын хугацаанд төслийн ажиллагааг эрхлэх менежерийг томилох тухай мөн томилогдсон менежер үзлэг шалгалтыг хийх хоёр байцаагчийг томилон илгээх гэсэн процедураар гэрчилгээжих үзлэг шалгалт явагдахыг тайлбарлав.ХОЁР. АНУ-руу шууд нислэг үйлдэх, түүнд шаардлагатай холбогдох зөвшөөрөл авах гэрчилгээжих ажлын хүрээнд.Төрөөс иргэний нисэхийн салбарт баримтлах бодлогын баримт бичгийн 2.2.1.Үндэсний агаарын тээвэрлэгчийн өрсөлдөх чадвартай уялдуулан олон улсын агаарын шугамд чөлөөт өрсөлдөөнийг төрийн хяналттай, үе шаттайгаар нээлттэй болгох бодлогыг баримтална, 2.2.1.1.агаарын тээврийг 2016 оноос эхлэн үе шаттайгаар нээлттэй болгох. Энэ хүрээнд АНУ-тай “Нээлттэй агаарын зайн хэлэлцээр” байгуулах хэлцлийг эхлүүлнэ; заалтуудын хэрэгжилтийг хангах үүднээс АНУ-ын Холбооны агаарын тээврийн удирдах газрын Гадаад улсын агаарын тээврийн салбар ИКАО-гийн Annex 1, 6 болон 8 шаардлагыг хангаж байгаад аудит International Aviation Safety Assessment /IASA/ шалгалт хийх, түүний урьдчилсан техникийн үзлэгийг хийлгэх талаар FAA-ын холбогдох албаны хүмүүстэй уулзаж санал солилцлоо.Уулзалтаар ИНЕГ-ын зүгээс АНУ-руу үндэсний агаарын тээвэрлэгчид хуваарьт шууд нислэг үйлдэх боломжийг нээх, түүнд хамааралтай эрх зүй, аюулгүй ажиллагааны шаардлагуудыг хангах үүндээс ИНЕГ шат дараатай ажлуудыг хийж байгаагийн нэг нь FAA-ын аюулгүй ажиллагааны түвшин тогтоох IASA аудитаар орж CAT 1 гэрчилгээ авах ажил бөгөөд урьдчилсан техникийн үзлэг /Technical review/ шалгалтыг хийх талаар гэрээний төсөл хүлээн аваад байгаа талаар мэдэгдсэн болно.FAA-гийн зүгээс техникийн үзлэгийг ИНЕГ дээр 8-9 жилийн өмнө хийж байсан бөгөөд түүгээр хэд хэдэн үл тохирол байсан талаар дурьдаж одоо хийлгэх техникийн үзлэг дээр Boeing компанийн зүгээс дэмжиж байгааг сайшаагаад IASA аудитын талаар дэлгэрэнгүй танилцуулав.АНУ-руу шууд нислэг үйлдэх улсад FAA-ын зүгээс тавигддаг үндсэн шаардлага бол FAA-ын IASA аудит шалгалт. Улс орнууд тус аудит шалгалтыг авахаасаа өмнө төлбөртэй гэрээний үндсэн дээр урьдчилсан техникийн үзлэг шалгалтыг авч болдог. Урьдчилсан техникийн үзлэг шалгалт хийлгэхгүйгээр шууд IASA аудитад бас хамрагдаж болно. Нөгөөтэйгүүр, урьдчилсан техникийн үзлэг шалгалтыг авах нь IASA аудит амжиллтай дүн авах гол хүчин зүйл нь болдог. Яагаад гэвэл, урьдчилсан техник үзлэгийн гэрээг FAA-тай байгуулахдаа нэмэгдэл төлбөртэйгээр үл тохирлыг арилгах төлөвлөгөөг /Corrective Action Plan/ хамтран боловсруулж түүн дээрээ арга хэмжээ авах ажлыг хамтарсан байдлаар зохион байгуулж болдог байна.ГУРАВ. АНУ-ын Боинг компаниас МИАТ ХК-ийн шинээр үйлдвэрээс гарч байгаа тус компанийн В737 МАХ 8 агаарын хөлөгтэй танилцаж, Боинг компанийн төлөөлөгчидтэй В737 МАХ 8 агаарын хөлгийг нислэгт гаргах талаар болон МИАТ ХК-д ашиглагдаж байгаа В737 МАХ 8 агаарын хөлгийн сул зогсолтын нөхөн төлбөр болон тус компанийн зүгээс авч хэрэгжүүлж байгаа ажлын талаар.АНУ-ын Сиэтл хотноо Боинг компанийн В737 МАХ 8 агаарын хөлгийн Delivery Center-д МИАТ ХК-ийн 2019 оны 05 дугаар сард хүлээн авах байсан В737 МАХ 8 агаарын хөлөгтэй танилцав. Агаарын хөлөгт хийгдэж байгаа угсралтын ажлууд дуусч агаарын хөлөг одоо туршилт шалгалтуудын ажил хийгдэж байгаа бөгөөд сүүлийн үеийн туршилт шалгалтуудын ажлуудын үр дүнгийн талаар танилцууж агаарын хөлгийн гадна дотор талын үзлэгийн МИАТ ХК-ийн төлөөлөл хийж гүйцэтгэв.Цаашлаад, Боинг компанийн ВСА /Boing Commercial Airplanes/ компанийн төв байранд Зүүн хойд Азийн бүсийн Бүсийн борлуулалт хариуцсан захирал Scott Grimsby, Зүүн хойд Азийн бүсийн Бүсийн маркетингийн захирал Glenn Redfield, Агаарын хөлгийн гэрээ хариуцсан Бүсийн захирал Jane Berry, Олон нийттэй харилцах Харицаа холбооны захирал Dan Neville нартай Боинг компанийн зүгээс 737МАХ 8 агаарын хөлгийг нислэгт гаргах ажлын талаар, МИАТ ХК тус төрлийн агаарын хөлгийг нислэгт гаргах талаар,  уг төрлийн агаарын хөлгийг нислэгт гаргах талаар тус компанийн зүгээс олон нийтэд гаргах мэдээ мэдээллийн талаар уулзалтыг төлөвлөж эцэсд нь МИАТ ХК-ийн зүгээс уг төрлийн агаарын хөлөгтэй холбоотой асуудлаар нөхөн төлбөрийн талаар асууж тодруулав.Боинг компанийн төлөөлөл уг агаарын хөлгийн удирдлагыг хангаж ажилладаг програм хангамжид шинээр холбогдох өөрчлөлтүүдийн оруулан нислэгийн туршилтууд хийгдэж байгаа талаар танилцуулаад АНУ-д В737 МАХ  агаарын хөлгийг энэ оны 8 дугаар сард багтаан шинээр гэрчилгээжих, маягийн гэрчилгээг шинээр баталгаажуулах ажил хийгдэж байгаа талаар танилцуулав.Мөн агаарын хөлөг шинээр АНУ-д гэрчилгээжих, түүнийг дагаад олон улсад нислэгт хүлээн зөвшөөрөгдөх ажлуудыг хийхтэй холбогдуулан Боинг компанийн зүгээс олон нийтэд хандаж гаргах мэдээ мэдээллийн талаар товч танилцуулав.

Иргэний нисэхийн тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийг 2025 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн мөрдөж эхлэхтэй холбогдуулан одоо хүчин төгөлдөр иргэний нисэхийн дүрмүүдийг мөн өдрөөс тус хуулийн 12 дугаар зүйлийг үндэслэн шинэчлэн батлах бөгөөд Захиргааны ерөнхий хууль болон бусад хууль тогтоомжийн дагуу шаардлагатай боловсруулалтыг хийж 2024 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрөөс эхэлж цахим хуудас (https://www.mcaa.gov.mn/category/539)-т байршуулсан. Дээрх дүрмийн хэлэлцүүлгийг 2024 оны 12 дугаар сарын 09-ний өдрөөс эхлэн зохион байгуулахаар хуваарь гаргасан. Та бүхэн хэлэлцүүлгийн хуваарьтай танилцаж, хүрэлцэн ирэхийг хүсье. 

Олон улсын иргэний нисэхийн байгууллага (ICAO) Олон улсын нисэх буудлуудын зөвлөл (ACI)-ийн хамтарсан “AMPAP ELECTIVE – ACI SECURITY Diploma Course” хөтөлбөрийн “Нисэх буудлын аюулгүй байдлын менежмент” сэдэвт тэтгэлэгт сургалт 2022 оны 05 дугаар сарын 29-ний өдрөөс 06 дугаар сарын 02-ны өдрүүдэд Бүгд Найрамдах Бангладеш Ард Улс /БНБАУ/-ын Иргэний нисэхийн академи дээр зохион байгуулагдсан.Тус сургалтад Бангладеш, Монгол, Нигер зэрэг улсын 14 оролцогч хамрагдсан. ИНЕГ-ын даргын 2022 оны А/127 тушаалын дагуу БУОУНБ-ын Үйлдвэрлэлийн төлөвлөлт, Зохицуулалт, хяналтын хэсгийн мэргэжилтэн Б.Номуун батлагдсан удирдамжийн дагуу тус сургалтад хамрагдсан.Сургалтын хөтөлбөрийн дагуу доорх сэдвүүдийн талаар сургалтууд орсон. Үүнд:-Аюулгүй байдлын мэргэжилтэн, менежерийн үүрэг, ажлын байрны зорилго-Аюулгүй байдал хариуцсан байгууллагын бүтэц-Зардал, төсөвийн тооцоолол-Аюулгүй байдлын хөтөлбөрийг боловсруулах аргачлал-Эрсдэлийн удирдлагын талаарх ойлголт-Онцгой нөхцөлийн төлөвлөгөө, Гамшигийн үеийн төлөвлөгөөний ач холбогдол-Гамшигийн үед Аюулгүй байдал хариуцсан байгууллагын оролцоо-Аюулгүй байдлын соёл-Аюулгүй байдлын ажилтнуудад урам зориг өгөх, урамшуулахын ач холбогдол-Аюулгүй байдлын ажилтныг ажилд сонгон шалгаруулахад анхаарах зүйлс-Үзлэг шалгалт болон аудитСургалт 5 өдрийн турш явагдсан бөгөөд өдөр тутам оролцогч бүрээс явцын шалгалт авч сүүлийн өдөр багт хуваагдан эрсдэлийн үнэлгээ, танилцуулга хийсэн.Явцын шалгалтын дүн:1 өдөр – 5/5 тэнцсэн2 өдөр – 4/6 тэнцсэн3 өдөр – 6/6 тэнцсэн4 өдөр – 4/6 тэнцсэнТөгсөлтийн шалгалт – 30/32 тэнцсэнТанилцсан:Иргэний нисэхийн ерөнхий газрын Агаарын тээврийнбодлого, зохицуулалтын газрын дарга                                                       Г.БатбаярИргэний нисэхийн үндэсний төвийн дарга                                                 Н.Батсайхан“Буянт-Ухаа” Олон улсын нисэх буудлын дарга                                       Л.Отгонжаргал Тайлан бичсэн:БУОУНБ-ын Үйлдвэрлэлийн төлөвлөлт,Зохицуулалт, хяналтын хэсгийн мэргэжилтэн                                          Б.Номуун